ЕСІМДЕР
94 жыл бұрын (1930) қазақ антропология ғылымының негізін қалаушы, ғалым-антрополог Оразақ СМАҒҰЛ дүниеге келді.
Қостанай облысында туған. ҚазМУ-ды (қазіргі әл-Фараби атындағы ҚазҰУ) бітірген.
Еңбек жолы: 1959-1961 жылдары КСРО ҒА Этнография институтының аспиранты, 1961 жылдан Қазақстан ҒА Тарих, археология және этнография институтының ғылыми қызметкері болды. Олардың ұйымдастыруымен 36 экспедициялық және далалық зерттеулер жүзеге асырылды. Оның ішінде үнді-кеңес (1974-1975), қазақ-моңғол (1991-1992) және қазақ-италия (1993-1994, 2002-2004), т.б. антропологиялық экспедицияларында болды.
Қазақстан мен Қырғызстанның биік таулы аймақтарына бейімделу мәселелерін аймақтың этноүрдістерімен байланыстыра зерттейтін халықаралық ғылыми жобаға жетекшілік етті. 200-ден астам ғылыми еңбектің авторы, оның 20-ға жуығы АҚШ, Жапония, Қытай, Үндістан, Түркия, Италия, Германия, Франция, Дания, т.б. шет елдерде жарық көрді. Еңбектерінде қазақтардың генофондының біркелкілігі, 4 мыңжылдық тарихы жайлы ғылыми пікірлер тұжырымдалды.
Ш. Уәлиханов атындағы сыйлықтың иегері (1990). ҚР ғылым мен техникаға еңбегі сіңген қайраткері (1998). «Құрмет» орденімен (2012) және «Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл» мерекелік төсбелгімен (2011) марапатталған.
83 жыл бұрын (1941) Тәуелсіз Қазақстанның тұңғыш сыртқы істер министрі, дипломат, саясаттану ғылымының докторы Төлеутай Ысқақұлы СҮЛЕЙМЕНОВ дүниеге келді.
Семей қаласында туған. Қарағанды политехникалық институтын, КСРО СІМ Дипломатиялық академиясын бітірген.
Еңбек жолы: 1971-1977 жылдары Қазақстан ЛКЖО Теміртау қалалық комитетінің бірінші хатшысы, қалалық бақылау комитетінің төрағасы, қалалық партия комитетінің екінші хатшысы болды. 1980-1981 жылдары КСРО СІМ Орта Шығыс елдері бөлімінің бірінші хатшысы, 1981-1985 жылдары КСРО-ның Ауғанстанның Мазари-Шариф қаласындағы Бас өкілдігінің (консульство) консулы, 1985-1988 жылдары КСРО СІМ Орта Шығыс елдері бөлімінің кеңесшісі, 1988-1991 жылдары КСРО-ның Ирандағы Елшілігінің кеңесшісі қызметтерін атқарды. 1991-1994 жылдары ҚР Сыртқы істер министрі, 1994-1996 жылдары ҚР-дың АҚШ-тағы Төтенше және өкілетті елшісі, 1996-2001 жылдары ҚР-ның Венгриядағы Төтенше және өкілетті елшісі, ҚР-ның Польша, Болгария, Чехия, Словакия және Румыниядағы Төтенше және өкілетті елшісі қызметін қоса атқарды. 2001-2003 жылдары ҚР-ның Бельгиядағы Төтенше және өкілетті елшісі, ҚР-ның Люксембург Ұлы герцогтығындағы, Нидерланд Корольдігіндегі Төтенше және өкілетті елшісі және ҚР-ның Еуропалық Одақ және Солтүстік-Атлантикалық шарт ұйымы жанындағы өкілдігі басшысы қызметін қоса атқарды. 2003-2005 жылдары ҚР-ның Польшадағы Төтенше және өкілетті елшісі, Дипломатия институтының директоры – ҚР Президенті жанындағы Мемлекеттік басқару академиясының вице-ректоры болып еңбек етті.
«Құрмет белгісі», Құрмет, Венгрияның Орта Крест, Словакияның Қос крестің ақ орденімен және медальдармен марапатталған.
54 жыл бұрын (1970) Қостанай облысы әкімінің орынбасары Арман Тарғынұлы ӘБЕНОВ дүниеге келді.
Қостанай облысында туған. 1993 жылы К. Тимирязев атындағы Мәскеу ауыл шаруашылығы академиясын (Ғалым-агроном), А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университетін (Экономика бакалавры), 2009 жылы Халықаралық бизнес университетін бітірген.
Еңбек жолы: 1987 жылы кеңшар жұмысшысы болды. 1993-2000 жылдары Торғай облысы Октябрь ауданы «Теректі» кеңшарының бригада агрономы, бригадирі, бас агрономы, директордың өндіріс жөніндегі орынбасары қызметін атқарды. 2000-2005 жылдары Қостанай облысы әкімі аппаратының бас маманы, Қостанай ауданы әкімінің орынбасары болды. 2005-2007 жылдары Қостанай облысы Таран ауданының әкімі, 2007-2008 жылдары Қостанай облысы Жітіқара ауданының әкімі, 2008-2010 жылдары Қазақстан Республикасы Президент Әкімшілігінің мемлекеттік инспекторы қызметін атқарды. 2010-2011 жылдары Қостанай облысы әкімінің орынбасары, 2011-2021 жылдары Қостанай облысы әкімі аппаратының басшысы, 2021 жылдың сәуір-мамыр айларында Қостанай облысы әкімінің кеңесшісі болды.
Қазіргі қызметін 2021 жылдың мамыр айынан атқарып келеді.
53 жыл бұрын (1971) Қостанай облысының прокуроры Берік Рахатұлы ӘБІЛОВ дүниеге келді.
Талдықорған облысы Жаркент қаласында туған. Әл-Фараби атындағы Қазақ мемлекеттік университетін «құқықтану» мамандығы бойынша бітірген.
Еңбек жолы: 1993 жылы Талдықорған қаласының прокуратурасында тағылымдамадан өтуші қызметінен бастады. Талдықорған қаласы прокуратурасының аға тергеушісі, Алматы қаласы прокуратурасының аса маңызды істер жөніндегі тергеушісі, аса маңызды істер жөніндегі аға тергеушісі, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік тергеу басқармасының Алматы қаласы бойынша Бас басқармасы бастығының орынбасары, бөлім бастығы, аға тергеуші, Алматы қаласы Әуезов аудандық ішкі істер басқармасы жанындағы милиция тергеу бөлімшесі бастығының орынбасары, Алматы қаласы Бостандық аудандық ішкі істер басқармасы тергеу бөлімінің бастығы, Алматы қаласы прокуратурасы бөлімінің прокуроры, аға прокуроры, Алматы қаласы прокуратурасы басқармасының аға прокуроры, Алматы қаласы бойынша, Батыс Қазақстан облысы бойынша Экономикалық қылмысқа және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаменті тергеу басқармасының бастығы қызметін атқарды.
Маңғыстау облысы бойынша Экономикалық қылмысқа және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаменті бастығының орынбасары, бастығы, Басқарма бастығы, Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасы Қылмыстық қудалау қызметі бастығының орынбасары. 2018-2021 жылдары Нұр-Сұлтан қаласы прокурорының бірінші орынбасары болды.
Қазіргі қызметін 2021 жылдың мамыр айынан бері атқарып келеді.
47 жыл бұрын (1977) Мәдениет және ақпарат министрлігі Этносаралық қатынастарды дамыту комитетінің төрағасы Ғалым Нұрмағамбетұлы ШОЙКИН дүниеге келді.
Көкшетау облысында туған. Л.Гумилев атындағы ЕҰУ-ді, Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы мемлекеттік қызмет Академиясын бітірген. Саясаттанушы, мемлекеттік қызмет менеджері, саяси ғылымдар кандидаты.
Еңбек жолы: ҚР Мәдениет министрлігінде, ҚР Президенті Әкімшілігі Ішкі саясат бөлімінің бас сарапшысы, сектор меңгерушісі, 2009 жылдан «Нұр Отан» ХДП Ақмола облыстық филиалы төрағасының бірінші орынбасары, Қазақстан Республикасы Дін істері агенттігі төрағасының орынбасары қызметтерін атқарды. 2014-2016 жылдары Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің Дін істері комитетінің төрағасы қызметін атқарды. 2016-2017 жылдары ҚР Дін істері және азаматтық қоғам министрлігінің Дін істер комитетінің төрағасы болып жұмыс істеген. 2017-2019 жылдары ҚР Президенті Әкімшілігі секторының меңгерушісі болды. 2019 жылдың сәуір-қазан айы аралығында Ақмола облысы Ішкі саясат басқармасы басшысы қызметін атқарды. 2019-2020 жылдары Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі Этносаралық қатынастарды дамыту департаментінің директоры, 2020-2021 жылдары Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі Этносаралық қатынастарды дамыту комитеті төрағасының орынбасары болды.
Қазіргі қызметін 2021 жылдың наурызынан атқарып келеді.
40 жыл бұрын (1984) Түркістан облысы әкімінің орынбасары Ертай Кенжебекұлы АЛТАЕВ дүниеге келді.
Кентау қаласында туған. Х.А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетін бітірген, туризм менеджері (2005).
Еңбек жолы: «Шаробан» ЖШС басқарушы әкімшісі, Астана қ. (2005-2006); Қазақстан Республикасы Туризм және спорт министрлігі Халықаралық ынтымақтастық департаментінің жетекші маманы (2006-2006); Қазақстан Республикасы Туризм және спорт министрлігі Халықаралық ынтымақтастық басқармасының жетекші маманы (2006-03.2008); Қазақстан Республикасы Туризм және спорт министрлігі Туризмді дамыту және халықаралық ынтымақтастық департаментінің сарапшысы (2008-2008); Қазақстан Республикасы Туризм және спорт министрінің кеңесшісі (2008-2011); Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің Ішкі саясат бөлімінің Арнайы жобалар секторының сарапшысы (2011-2011); Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі Ішкі саясат бөлімінің талдау-тексеру және әдістемелік жұмыс секторының инспекторы (2011-2019); Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі Ішкі саясат бөлімінің мәдениет және спорт секторының инспекторы (2019-2022); Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі Ішкі саясат бөлімінің мәдениет, спорт, тілдерді дамыту және жастар саясаты секторының меңгерушісі (2022-2024).
2024 жылдың шілде айынан бастап қазіргі қызметінде.
146 жыл бұрын (1878-1956) педагог, жазушы, аудармашы Спандияр КӨБЕЕВ дүниеге келген.
Қостанай облысында туған. Ы.Алтынсарин ашқан ауылдық орыс-қазақ мектебінде сауат ашып, 1901 жылы Қостанайдағы мұғалімдер даярлайтын курсты бітірген.
Ұзақ жылдар бойы ұстаздықпен айналысып, жас ұрпақты оқыту, тәрбиелеу ісімен шұғылданған. Өзінің 50 жылдық ұстаздық іс-тәжірибесін «Орындалған арман» атты мемуарлық әдеби еңбегінде баяндады. Ол ұстаздық жұмысты жазушылық қызметпен тығыз байланыстыра жүргізді. Орыс жазушыларының тәлімдік шығармаларын қазақ тіліне аударып, «Үлгілі тәржіме» (көпшілігі И.Крыловтың мысал өлеңдері) деген атпен жеке кітап етіп шығарды. 1912 жылы «Үлгілі бала» атты екінші оқу құралын (хрестоматия) жариялады. Оған өзі аударған Крыловтың мысалдарымен бірге қазақ ауыз әдебиеті үлгілерінің озық нұсқаларын (аңыз, әңгіме, ертегі, мақал-мәтелдер) енгізді. Сонымен бірге, бұл хрестоматияға қазақ балаларына табиғаттың түрлі құбылыстары мен жануарлар әлемі туралы мәлімет беретін қызықты қысқа әңгімелер де енгізілді. 1913 жылы «Қалың мал» романын жазды. Романда сол кезеңдегі қазақ ауылындағы әлеуметтік жағдайлар шынайы баяндалған. Оның педагогикалық ой-пікірлері «Орындалған арман» атты мемуарлық романында, сондай-ақ, әр жылдардағы мерзімді басылымдарда жарияланған «Оқытушының беделді болуының маңызы», «Балаларды мәдениеттілікке тәрбиелеу», «Балаларды оқуға ынталандыру туралы» атты мақалаларында ғылыми тұрғыда баяндалды.
2 рет «Ленин» орденімен марапатталған.
111 жыл бұрын (1912-1970) мемлекет және қоғам қайраткері, әдебиет сыншысы, жазушы, публицист Ілияс Омарұлы ОМАРОВ дүниеге келген.
1933 жылы Ташкент қаласындағы Орта Азия жоспарлау экономикалық және сауда-тауар ісі институтын бітірген.
Еңбек жолы: 1933-1936 жылдары республиканың сауда мекемелерінде жауапты қызметтер атқарған. 1941-1945 жылдары Қазақ КСР Сауда халық комиссарының орынбасары, комиссары болды. «Қазақ халқының майдандағы қазақ жауынгерлеріне жазған хатын» ұйымдастыруға, 1944 жылы желтоқсанда Алматы қаласында өткен республикалық ақындар айтысын өткізуге, «Қазақ КСР-інің ерте заманнан осы күнге дейінгі тарихының» жарық көруіне ұйытқы болды. Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық институты мен Құрманғазы атындағы мемлекеттік консерваторияны ұйымдастырды. 1945-1947 жылдары Қазақ КСР-і ХКК төрағасының орынбасары, Шығыс Қазақстан облысы партия комитетінің 1-хатшысы қызметін атқарды. 1947-1952 жылдары Қазақстан КП ОК-нің идеология жөніндегі хатшысы. Ол 1949 жылы Мәскеуде өткен қазақ әдебиеті мен мәдениетінің онкүндігін ұйымдастырды.
Омаров халық өнері мен музыкасын, ауыз әдебиетін насихаттауға зор үлес қосты, Шоқан, Ыбырай, Абай еңбектерін өнеге ретінде ұсынды. 1949 жылы жарық көрген «Қазақ КСР тарихының» толықтырылған 2-басылымының жауапты редакторы болды. Е. Бекмахановтың қазақ халқының шын мәніндегі тарихын ашық жазуына, Кенесары, Наурызбай батырлар жайында ақиқаттың айтылуына, І. Жұмалиевтің Исатай мен Махамбет жөніндегі материалдарды бастыруына ұйытқы болды.
Осы жағдайлар оның 1951-1952 жылдары «ұлтшылдарды қолдаушы» деген науқаншыл айыппен Қазақстан КП ОК-нің құрамынан шығарылып, қудалануына алып келді. 1952-1955 жылдары КОКП ОК жанындағы Жоғары партия мектебінің тыңдаушысы болды. 1955-1959 жылдары Солтүстік Қазақстан облысы партия комитетінің хатшысы қызметін атқарды. 1959-1961 жылдары «Қазақфильм» киностудиясының директоры, Қазақ КСР-і Министрлігі Кеңесінің кеңесшісі қызметтерін атқарып, жаңа қалыптасып келе жатқан қазақ кино өнерінің дамуына өзіндік қолтаңбасын қалдырды. 1961-1967 жылдары Қазақ КСР Министрлігі Кеңесі жанындағы Мемлекеттік жоспарлау комитеті төрағасының орынбасары, 1-орынбасары, 1967-1970 жылдары Қазақ КСР Мәдениет министрі болды. Омаров осы кезеңде қазақтың эстрада өнерін, ұлттық цирк, театр жұмысын жетілдіруге, кәсіби өнердің басқа да салаларын тыңнан дамытуға барынша күш салды.